حریز بن عبدالله سجستانی
| مشخصات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | حَریز بن عبدالله سجستانی |
| خویشاوندان | ابوحریز عبدالله بن حسین ازدی قاضی سجستان |
| علت وفات | به دست خوارج سجستان |
| مشخصات دینی | |
| از یاران | امام صادق (ع) |
حَریز بن عبداللّه سجستانی؛ راوی، محدّث و فقیه شیعی قرن دوم هجری قمری است. پدرش قاضیِ سجستان بود. عموم روایات وی از زرارة بن اعین و محمد بن مسلم نقل شده است.
رجالیان شیعه اشاره کرده‌اند که حریز چندین کتاب داشته است که از جمله اصول اربعمأة شمرده می‌شوند. اغلب روایات وی، راجع به نماز بوده که تقریباً تمام متن اثر مشهور حریز، کتاب الصلاة، در باب الصلاةِ کتب اربعه باقی‌مانده است. وی بدون اجازه امام صادق(ع)، علیه خوارج سجستان دست به شمشیر برد و به دست آنان کشته شد.
ولادت و نسب
کنیه او را ابومحمد و ابوعبداللّه ذکر کرده‌اند. حریز از موالی (آزادشدگانِ) قبیله اَزْد، از قبایل ساکن در کوفه، بوده است. عقیلی از مُحدِّثی بصری به نام ابوحریز عبدالله بن حسین ازدی کوفی یاد کرده که قاضی سجستان بوده است. به نظر می‌رسد، این محدث، با توجه به گرایش‌های شیعی و نیز کنیه‌اش، پدر حریز باشد. ابن‌ماکولا و ابن‌حجر عسقلانی وی را قطعاً پدر حریز دانسته‌اند. حریز نیز احتمالاً در کوفه به دنیا آمده است.
اما او علی‌رغم اینکه کوفی بود، به سجستانی (نام قدیم سیستان) شهرت داشت. نجاشی سبب شهرت حَریز به سجستانی را اشتغال وی به تجارت روغن در سجستان دانسته، اما برقی،کشی و شیخ طوسی بدون اشاره به کار حریز، تنها از انتقال او از کوفه و سکونتش در سجستان سخن گفته‌اند. حریز در سجستان در درگیری با خوارج کشته شد. امام صادق(ع) حریز را به سبب رفتارش در درگیری با خوارج سجستان، سرزنش کرده است.
فقیه
حریز از فقیهان برجسته عصر خود بوده و یونس بن عبدالرحمان قمی وی را به‌اعتبار دانش گسترده‌اش در فقه ستوده و در منابع رجالی اهل سنّت نیز از او به عنوان یکی از مشایخ شیعه یاد شده است. کشیاز گفتگوی میان حریز و ابوحنیفه، درباره برخی مسائل فقهی، گزارشی آورده است.
مشایخ
مشایخ وی عبارتند از:
- زرارة بن اعین
- محمد بن مسلم
- قاسم‌بن یحیی‌بن حسن‌بن راشد
- بُرَید بن معاویه عجلی،
- معلّی بن خُنَیس
- فُضَیل بن یسار
راویان روایت از حریز
آثار
- کتاب الصلاه
- کتاب نوادر
- کتاب الزکاة
- کتاب الصیام
روایات موجود در این کتب در جوامع حدیثی شیعه نقل شده است.
پانویس
- ↑ نجاشی، ص۱۴۴
- ↑ کشی، ص۳۸۵ ؛ شوشتری، ج ۳، ص۱۶۴
- ↑ سفر۲، ص۲۴۰
- ↑ مدرسی طباطبائی، ج۱، ص۲۴۴
- ↑ ج۲، ص۸۶
- ↑ ج۳، ص۱۴
- ↑ نجاشی، ص۱۴۴
- ↑ ص ۴۱
- ↑ ص ۳۸۵
- ↑ ص ۱۶۲
- ↑ کشی، ص۳۳۶؛ نجاشی، ص۱۴۴ ۱۴۵؛ شیخ صدوق، ص۲۰۷
- ↑ کشی، ص۳۸۵
- ↑ دارقطنی، ج ۱، ص۳۵۶
- ↑ ص ۳۸۴ ۳۸۵
- ↑ دارقطنی، ج ۱، ص۳۵۶
- ↑ ابن‌ماکولا،ج ۲، ص۸۶
- ↑ کلینی، ج ۱، ص۴۰، ۴۰۴
- ↑ کلینی، ج ۲، ص۲۲۳
- ↑ کلینی، ج ۲، ص۱۲۵، ۱۵۱، ۲۶۹
- ↑ شوشتری، ج ۳، ص۱۶۸
- ↑ ابن‌ماکولا،ج ۲، ص۸۶
- ↑ نجاشی، ص۱۴۵.
- ↑ طوسی، ص۱۶۲.
منابع
- ابن‌ادریس حلّی، کتاب‌السرائر الحاوی لتحریرالفتاوی، قم، ۱۴۱۱ق.
- ابن حجر عسقلانی، لسان‌المیزان، چاپ عبدالفتاح ابوغده، بیروت، ۱۴۲۳ق.
- ابن ماکولا، الاکمال فی رفع‌الارتیاب عن المؤتلف و المختلف من الأسماء والکنی و الأنساب، چاپ عبدالرحمان‌بن یحیی معلمی یمانی، حیدرآباد، ۱۴۰۶ق.
- ابن‌ندیم، الفهرست، انتشارات نگاه، تهران، ۱۳۸۴ش.
- برقی، احمد، کتاب‌الرجال، چاپ جلال‌الدین محدث ارموی، تهران، ۱۳۴۲ش.
- خویی، ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، بیروت، ۱۴۰۳ق.
- دارقطنی، علی، المؤتلف و المختلف، چاپ موفق‌بن عبدالله بن عبدالقادر، بیروت، ۱۴۰۶ق.
- زراری، احمد، رسالة ابی‌غالب الزراری الی ابن‌ابنه فی ذکر آل اعین، چاپ محمدرضا حسینی، قم، ۱۴۱۱ق.
- سرخه‌ای، احسان، کتب مسائل در نگارش‌های حدیثی با تأکید بر مسائل علی‌بن جعفر، علوم حدیث،ش ۳ و ۴، ۱۳۸۴ش.
- شوشتری، محمدتقی، قاموس الرجال، جامعه مدرسین، قم.
- شیخ صدوق، کتاب مَن لایحضُرُه‌الفقیه، چاپ علی‌اکبر غفاری، قم، ۱۴۱۴ق.
- شیخ طوسی، فهرست کتب الشیعة و اصولهم و اسماء المصنفین و اصحاب الاصول، چاپ عبدالعزیز طباطبائی، قم، ۱۴۲۰ق.
- شیخ مفید، الاختصاص، چاپ علی‌اکبر غفاری، قم.
- عقیلی، محمد، کتاب‌الضعفاءالکبیر، چاپ عبدالمعطی امین قلعجی، بیروت، ۱۴۱۸ق.
- عمادی حائری، محمد، درنگی در منابع مکتوب الایضاح، علوم حدیث،ش ۱، ۱۳۸۵ش.
- قاضی نعمان، الایضاح، چاپ محمدکاظم رحمتی، بیروت، ۱۴۲۸ق.
- کشی، محمد، اختیار معرفةالرجال، (تلخیص) محمدبن حسن طوسی، چاپ حسن مصطفوی، مشهد، ۱۳۴۸ش.
- کلینی، محمد، الکافی، دارالکتب الاسلامیه، تهران، ۱۳۶۳ش.
- مدرسی طباطبائی، تربت پاکان آثار و بناهای قدیم محدوده کنونی دارالمؤمنین قم، ق، ۱۳۵۵ش.
- نجاشی، احمد، فهرست اسماء مصنّفی الشیعة المشتهر ب رجال‌النجاشی، چاپ موسی شبیری زنجانی، قم، ۱۴۰۷ق.
پیوند به بیرون
- منبع مقاله: